Vervoer in Zuid-Limburg: echt veranderen in plaats van aanpassen
Het autogebruik moet teruggedrongen worden. Dat is goed voor het milieu en dat is goed voor het functioneren van stad en platteland. En het zal onze woonomgeving mooier maken als er niet meer voor elke woning minimaal één auto staat. Alleen: er is nog geen alternatief voor dat handige ding, dat garant staat voor de vrijheid om je te verplaatsen maar dat ook behoorlijk duur is. Zonder de brandstofprijs kost een middenklasse-auto al snel een kleine 700 euro per maand. De maatschappelijke kosten voor wegaanleg en -onderhoud liggen jaarlijks rond de 65 miljard euro. Met al dat geld zou er ook een goed alternatief opgezet kunnen worden!
In het Heuvelland is sinds de coronacrisis het bewustzijn gegroeid dat er nagedacht moet worden over de combinatie van belangen. De toeristische sector heeft belang bij veel bezoekers van het vijfsterrenlandschap, terwijl de inwoners zeker in de weekenden steeds meer overlast ervaren. Het is soms zo druk dat het ook voor de bezoekers niet meer aangenaam is: een file van 30 auto’s voor de ijskraam, fietsen temidden van scooters, motoren en auto’s, zoeken naar een parkeerplek in de buurt van wandelgebieden of terrassen. Het is niet veilig, niet rustig, niet ontspannen(d), niet gezond.
Niet toevoegen
Sinds de rustige weken tijdens de corona lock down is duidelijk dat er problemen ontstaan. Alleen worden de oplossingen gezocht in de bestaande systemen: een app voor openbaar vervoer, deelauto’s en -fietsen bijvoorbeeld. Ik denk echter dat het tijd wordt voor een totaal ander concept. Geen toevoeging maar transformatie. Als opdrachtgevers mij vragen om mee te denken over een woningaanpassing kom ik vaak eenzelfde soort denken tegen: als we nu dit muurtje weghalen, of als we hier een aanbouw maken, dan... Ik benader zo’n vraag anders: ik maak een analyse van wat de opdrachtgever wil en ik analyseer de bestaande ruimte en de omgeving. Dan begin ik als het ware op een blanco blad en gebruik de bestaande elementen om een concept te realiseren dat beantwoordt aan de vraag. Dat is niet ver- of bijbouwen maar transformeren. Het leidt tot verrassende en kwalitatief betere oplossingen.
Stel dat…
Eenzelfde soort verandering van denken is nodig om de vervoersvraagstukken in onze regio/ons land op te lossen. Het is duidelijk dat de behoefte wordt gevoeld; elk automerk werkt aan elektrische auto’s en zelfrijdende oplossingen, met alle ethische vraagstukken die dat laatste met zich meebrengt. Ik zou een stap dieper willen gaan. Onze behoefte als inwoners van een gebied is snel, stil, veilig en comfortabel (dus overdekt, op de persoon afgestemd) vervoer van A naar B. Stel, er bestond nog geen auto, trein of bus. Wat zouden we dan bedenken? In dit gebied, met dit landschap, die spreiding van voorzieningen, enzovoort.
Grote stappen
Het zal een fors traject worden, maar ik ben ervan overtuigd dat het kan. Er ging ook heel wat tijd overheen voordat het monnikenwerk van bijbels met de hand kopiëren werd ingeruild voor de boekdrukkunst. Dat we nu even snel een printje maken is het resultaat van het concept verder ontwikkelen, maar is geen fundamenteel andere benadering. Iets vergelijkbaars gebeurde toen portretschilders werden ingeruild voor fotografen. De behoefte aan het vasthouden van iemands beeltenis bleef, alleen werd de techniek totaal anders, gemakkelijker, betaalbaarder, sneller. Van paard en wagen naar auto was een eerste slag, we hebben nu de volgende transformatie nodig.
